Ceza ve hukuk davalarında sıklıkla para cezaları konusu gündeme gelmektedir. Bu bağlamda davaları ikiye ayırmak gerekir. Bu sayede hangi suçlar adli para cezasına çevrilir sorusuna da hem cevap bulmuş olacak. Hem de davaların usul ve esaslarına yönelik bazı bilgileri de edinmiş olacaksınız.
Öncelikle bilinmesi gerekir ki davalar iki kısımda incelenir. İlki hukuk davaları ki bunlar genel olarak aksi bir durum meydana gelmedikçe ceza ile sonuçlanmaz. Boşanma davaları, icra takipleri, haciz ve iflas gibi bir takım davalar genel olarak maddi sonuçları olandır. Ancak buna karşın cezai müeyyideler ile sonuçlanmayan davalardır. Tekrar belirtmek gerekir ki, sürecin seyri, davanın farklı bir boyuta taşınması ve diğer kriterler bunu etkileyebilir. İkincisi ise ceza davaları. Bu davalar genel olarak paraya çevrilemeyen (yine bazı özel istisnalar bulunmaktadır.) davalardır. Gasp, taciz, terör olayları, adam kaçırma, adam öldürme gibi.
Adli Para Cezası Nedir?
Adli para cezası, hapis cezasının bir alternatifi olarak bazı cezaların paraya dönüştürülmesi durumudur. Bu durum hem büyük ölçekli olmayan suçlardan dolayı hapishane süreçlerini ve adli vakaları en aza indirmek. Hem de devlete mali açıdan kazanımlar sağlamak amacı ile uygulanmaktadır. Dünyada Amerika Birleşik Devletleri adli para cezası noktasında en uç örnek olmakla birlikte ülkemizde de yoğunlukla kullanılan bir durumdur.
Adli para cezalarında kişi, kendi hak ve hürriyetlerini kısıtlayan ve aşağıda daha da detaylandırılan bazı durumlardan dolayı da karşıdakine adli para cezası kesilmesini talep edebilir.
Adli Para Cezasının Avantajları
Hem devletin mali açıdan hükümlülere harcayacağı parayı ortadan kaldırması ve bununla birlikte ayrıca bir mali kaynak elde etmesidir. Davalardan kaynaklanan hataların ortadan kaldırılması ya da en azından telafisinin daha kolay olması açısından son derece önemlidir.
TCK’nin 52/1 maddesine göre adli para cezasının genel çerçevesi şu şekilde çizilmiştir;
“5 günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 730 günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.”
Adli para cezaları ile idari para cezaları birbirine karıştırılmalıdır. Devlet kurumlarının herhangi bir yasal sorundan dolayı kişilere verdiği para cezalarına idari para cezaları denmekte, buna karşın adli para cezaları ise yalnızca mahkemeler tarafından verilmektedir.
Kaç Çeşit Adli Para Cezası Vardır?
Hangi suçlar adli para cezasına çevrilir soruna aslında kaç çeşit adli para cezası vardır şeklinde bir yaklaşım getirmek daha doğru olacaktır. Bu bağlamda aşağıda maddelendirilmiş para cezalarına odaklanılmıştır.
- Bazı hapis cezaları herhangi bir kanun açığı ya da direkt kanunda dönüştürülebileceğine dair madde ile adli para cezasına dönüştürülebilmektedir. Bu bağlamda; kasıtlı olarak işlenen ancak 1 yılın altında olan suçlar için adli para cezasına dönüştürme söz konusudur. Taksirle işlenen cezaların tümünde cezanın kaç yıl olduğuna bakılmaksızın yine aynı şekilde cezalar adli para cezasına dönüştürülebilir.
- Bazı cezalar, Türk Ceza Kanunu’nda net bir şekilde ifade edilmekte ve bunun hiçbir hapis cezası ile cezalandırılamayacağı; ayıplama ya da para cezası ile sonuçlandırılabileceği açık ve net bir şekilde ifade edilmiştir. Küfür, hakaret ya da yalan haber gibi cezalar, adli para cezasına direkt olarak çevrilmektedir.
- Hapis cezaları kimi zaman bir suçun karşılığını tam olarak verememekte ve buna ek olarak adli para cezası da uygulanmaktadır. Dolandırıcılık ya da taksirle zarara uğratmak gibi.
- Hangi suçlar adli para cezasına çevrilir noktasında en çok muhatap olunan maddelerden biri de; tek seçeneğin adli para cezası yaptırımı olan cezalardır. Bu cezalar arasında; tıbbi müdahale ile tedavisi mümkün olan kasten yaralanma vakalarıdır ki bu genelde 4 aydan 1 yıla kadar ki cezalardır. Bu da genel olarak doğrudan para cezasına tabi tutulur. Ancak süreç sonunda kişi ölürse sürecin boyutu farklı bir noktaya everilebilmektedir.
Bilinmesi gereken, her hapis cezası para cezasına çevrilmez. Bunun için bir takım hukuki şartlar söz konusudur.
Hangi Suçlar Adli Para Cezasına Çevrilir Şartları Nelerdir?
Hangi suçlar adli para cezasına çevrilir sorusunun cevabı aslında bir takım hukuki şartlar altında detaylandırılmaktadır. Bu bağlamda;
Genel olarak kasten işlenen suçların yasal karşılığı 1 yılın altında ise bu durumda cezanın mahiyeti de göz önünde bulundurulmak sureti ile adli para cezası mahkeme tarafından uygun görülebilir. Bu durumda suçun işlenmesinde ortaya çıkan nedenler ve suçun niteliği ile sosyal ve ekonomik varsayımlar, dikkatli bir şekilde mahkeme heyeti tarafından göz önünde bulundurulur. Söz gelimi; maddi durumu söz konusu adli para cezasını ödemeye elverişli olmayan kişiye adli para cezasının kesilmesi mantıken mümkün değildir. Bunun yerine yine karşılığı olan başka bir ceza ya da kovuşturma söz konusu olabilir.
Adli Para Cezalarında Üst Limit Nedir?
Hangi suçlar adli para cezasına çevrilir sorusuna cevap verdikten sonra en çok merak edilen; adli para cezalarında üst limit nedir. sorusuna da cevap vermek yerinde olacaktır. Bu bağlamda, minimum çevrilebilecek gün sayısı 5, maksimum ise 740 gündür. Hesaplama bu günler baz alınarak mevcut ekonomik çıktılar üzerinden hesaplanmaktadır.
Adli Para Cezasının Ertelemesi Olur mu?
Çoğu zaman adli para cezasının ertelenmesi olur mu sorusu sorulmaktadır. Belirtmek gerekir ki, adli para cezasının ertelenmesi söz konusu değildir.
Kaynak: https://okyanushukuk.com/hangi-hapis-cezalari-paraya-cevrilir/
